فَتَلَقَّى آدَمُ مِن رَبِّهِ كَلِمَاتٍ فَتَابَ عَلَیْهِ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ.
انسان باید با تدبّر این آیه متحول شود. آیه بسیار ساده، اما تدبّر آن بسیار سخت میباشد.
در تدبّر عبارت «فَتَلَقَّى» معانی مختلفی از جمله دریافت کردن یا آموختن ذکر شده است. بعضی میگویند یعنی آدم آموخت و بعضی میگویند آدم گرفت.
لیکن با تدبّر بیشتر درمییابیم که انسان وقتی نافرمانی کرد، در واقع در اطرافش «کارما» درست شد و از آدم بودن، یک لباس دیگری بهنام «ناس» بر تن کرد و همانطور که در آیهی ۲۴ سورهی بقره اشاره شد: «وَقُودُهَا النَّاسُ»؛ این «ناس»، در واقع هیزم و سوزانندهی جهنم است.
به «ناس»، القاء میشود؛ به «آدم»، وحی میشود؛ به «انسان»، تعقّل صورت میگیرد؛ و به «بشر»، الهام میشود.
بنابر آنچه گفته شد، «فَتَلَقَّى» یعنی القاء کرد. در اینجا، و پس از بر تن کردن لباسی بهنام «ناس» و درست شدن کارما، دیگر نور الهی بهصورت وحی نمیتواند به آدم برسد و کفر و ظلمت برای انسان بهوجود آمد و از عالم وحی جدا شد و قادر به دریافت وحی نبود. پس فقط از طریق القاء میشد مطالب را به انسان فهماند.
بنابراین به انسان القاء شد و این القاء، یک نوع دریافت، یک نوع آموزه و یک نوع گرفتن است. اما در این سطح باید در قرآن تفکّر و تدبّر کرد.
«فَتَلَقَّى آدَمُ مِن رَبِّهِ»: در واقع، کلماتی از سوی خداوند به انسان القاء شد و پس از القای این کلمات بود که: «فَتَابَ عَلَیْهِ»؛ توبهی انسان پذیرفته شد.
حال من ترجمه نمیکنم، شما ترجمه کنید. «فَتَابَ» که یعنی توبهی انسان را پذیرفت. آیا کلمهای جز «استغفرالله» و «توبه» میتواند باشد؟
بنابراین هفتاد بار صبح «استغفرالله ربی و أتوب إلیه» را از یاد نبریم، و این هفتاد بار استغفار در صبح، بهتر است در نماز شب باشد.
خداوند استغفار را به ما آموخت:
«أَسْتَغْفِرُالله ذَا الجَلَالِ وَالإِکْرَامِ مِن جَمِیعِ الذُّنُوبِ وَالآثَامِ»
«أَسْتَغْفِرُ اللّٰهَ الَّذِی لَا إِلٰهَ إِلَّا هُوَ وَحْدَهُ لَا شَرِیکَ لَهُ»
«أَسْتَغْفِرُ اللّٰهَ الَّذِی لَا إِلٰهَ إِلَّا هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ الرَّحْمٰنُ الرَّحِیمُ»
«استغفرالله ربی و أتوب إلیه»
بنابراین خداوند استغفار و توبه را به بشر القاء کرد، و نفرمود «استغفار را فهماند»، چون هنوز «انسان» نشده بود و «فهم» برای انسان صورت میگیرد، و نفرمود «وحی کرد» چون دیگر از «آدم» بیرون آمد.
«إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ»: در انتهای آیه به صفت «رحیم» بودن خداوند اشاره شده است که در واقع با تدبّر آن درمییابیم که با استغفار میتوان در زمرهی بندگان خاص خداوند قرار گرفت.
در این آیه به عظمت استغفار پی میبریم و مدام بگوییم: «استغفرالله ربی و أتوب إلیه»، چون استغفار باعث میشود که رحیمیّت خداوند شامل حال ما شود و این، فوز عظیمی است.
