سوره بقره آیه ۵۴

وَإِذْ قَالَ مُوسَىٰ لِقَوْمِهِ یَا قَوْمِ إِنَّکُمْ ظَلَمْتُمْ أَنْفُسَکُمْ بِاتِّخَاذِکُمُ الْعِجْلَ فَتُوبُوا إِلَىٰ بَارِئِکُمْ فَاقْتُلُوا أَنْفُسَکُمْ ذَٰلِکُمْ خَیْرٌ لَکُمْ عِنْدَ بَارِئِکُمْ فَتَابَ عَلَیْکُمْ ۚ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ

زمانی که موسی برادرش را نزد قومش می‌گذارد و برای مدتی می‌رود، این قوم گوساله‌ای می‌آورند، از درون آن صدایی درمی‌آورند و مردم به آن گوساله ایمان می‌آورند و خلاصه گوساله را به عنوان پرستش اخذ می‌کنند.

«بِاتِّخَاذِکُمُ» در اینجا منظور اخذ کردن است که پرستش کردن هم معنی می‌دهد. پس می‌فرماید: «إِذْ قَالَ مُوسَىٰ» یعنی موقعی که موسی گفت، «لِقَوْمِهِ» یعنی به قومش؛ «لِ» یعنی برای، «قَوْمِهِ» یعنی قومش؛ «یَا قَوْمِ» یعنی ای قوم؛ «إِنَّکُمْ» یعنی به‌درستی‌که شما؛ «إِنَّ» یعنی به‌درستی‌که؛ «ظَلَمْتُمْ» یعنی ظلم کردید؛ «أَنْفُسَکُمْ» یعنی نفس خودتان را.

«بِاتِّخَاذِکُمُ الْعِجْلَ» یعنی به سبب گرفتن گوساله. «اخَذ» یعنی گرفتن؛ «الْعِجْلَ» یعنی گوساله؛ «بِاتِّخَاذِکُمُ الْعِجْلَ» یعنی گوساله را به عنوان پرستش گرفتید.

«فَتُوبُوا» یعنی پس توبه کنید؛ «إِلَىٰ بَارِئِکُمْ» یعنی به سوی پروردگارتان. «بَارِئ» در واقع یعنی پدیدآورنده‌ی خودتان که همان پروردگار و الله می‌باشد.

«فَاقْتُلُوا أَنْفُسَکُمْ» یعنی بکشید نفس‌تان را. در اینجا کشتن نفس اولین کلید در قرآن است. ما باید مرتب مواظب نفس خودمان باشیم که دست از پا خطا نکند.

«فَاقْتُلُوا أَنْفُسَکُمْ»، «ذَٰلِکُمْ خَیْرٌ لَکُمْ» یعنی اگر شما نفس خودتان را بکشید، برای شما بهتر خواهد بود.

«عِنْدَ بَارِئِکُمْ» یعنی نزد آن پدیدآورنده‌تان و گفته شد که «بَارِئ» یعنی پدیدآورنده، پس «عِنْدَ بَارِئِکُمْ» یعنی نزد پدیدآورنده و پروردگار شما.

«فَتَابَ عَلَیْکُمْ» یعنی پس توبه را پذیرفت. یعنی همین‌که شما نفس خود را بکشید و توبه کنید، نمی‌گوید که خداوند آیا می‌پذیرد، بلکه می‌گوید خداوند توبه را پذیرفت.

«استغفرالله ربی و أتوب إلیه» این‌قدر عظمت دارد که در واقع وقتی هم که به بیان نیامده اتفاق می‌افتد.

اینجا زمان گذشته «فَتَابَ» خیلی مهم می‌باشد و روی آن تأکید می‌شود.

«إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ» در اینجا با دقت زیاد توجه بکنید و ببینید که توبه بسیار با «رحیم» مانوس است. توبه با «رحمان» مانوس نیست و همین‌که انسان توبه بکند، «رَحیمیت» خداوند بر او جاری می‌شود.

در مورد «رَحیمیت» خداوند گفته شد که یعنی توجه خاص خداوند. خداوند هم رحمان است هم رحیم. «رحمان» بر عام است و «رحیم» بر افراد خاص. همین‌که شما توبه می‌کنید، یا من توبه می‌کنم، یا ما توبه می‌کنیم، می‌رویم جزو بخشندگی رحمانیت خدا، یعنی جزو افراد خاص به حساب می‌آییم. بنابراین توبه کردن خیلی مهم است.

بعضی افراد در مورد توبه می‌گویند ما که گناه نکرده‌ایم، در حالی‌که همین‌که از یاد خدا غافل باشیم هم نیاز به توبه دارد. اینکه نفس می‌خواهد ما را از یاد خدا غافل کند، پس ما باید مرتب توبه کنیم و برگردیم.

«استغفرالله ربی و أتوب إلیه»