
وَقُلْنَا یَا آدَمُ اسْکُنْ أَنْتَ وَزَوْجُکَ الْجَنَّةَ وَکُلَا مِنْهَا رَغَدًا حَیْثُ شِئْتُمَا وَلَا تَقْرَبَا هَذِهِ الشَّجَرَةَ فَتَکُونَا مِنَ الظَّالِمِینَ
میفرماید: «وَقُلْنَا یَا آدَمُ اسْکُنْ أَنْتَ وَزَوْجُکَ الْجَنَّةَ»؛ «قُلْنا» یعنی گفتیم ما، «یَا آدَمُ» یعنی ای آدم، «اُسْکُن» یعنی آرام بگیر. «سَکَنَ» و «مَسْکَن» هم از همین ریشه هستند، یعنی جایی که انسان در آن آرام میگیرد. «أَنْتَ وَزَوْجُکَ» یعنی تو و زوجت (نه همسرت)، «الْجَنَّةَ» یعنی در جنت (که در آسمان چهارم است).
«وَکُلَا» این واژه تثنیه است؛ یعنی دو نفر را خطاب میفرماید: آدم و زوجش. هنوز سهتا نشدهاند. «وَکُلَا مِنْهَا»؛ «کُلُوا» یعنی خوردن، اما وقتی انسان در بهشت باشد، این میوهها برایش مانند میوههای جسمانی نیستند. ممکن است به میوههای جسمانی شباهت داشته باشند، اما میوههای بهشتی از جنس آگاهی هستند.
همانطور که میدانید در میوههای زمینی، عظمت بسیاری از نظر عناصر و ویتامینهایی که در آنها نهفته است، وجود دارد؛ ولی آن، این میوه نیست. بالاترین شباهت، آگاهی است؛ و این آگاهی، نوش جان کردنی است. به همین دلیل میفرماید: «وَکُلَا مِنْهَا».
در ادامه میفرماید: «رَغَدًا حَیْثُ شِئْتُمَا»؛ «رَغَدًا» یعنی فراوان، هر چقدر میل دارید. یعنی هر مقدار از آن چیزی که میل دارید، تناول کنید. «حَیْثُ» یعنی هر جا (تمام این بهشت در اختیار شماست). «شِئْتُمَا» یعنی بخواهید. در اینجا نیز تثنیه است؛ یعنی شما دو نفر.
«وَلَا تَقْرَبَا»؛ یعنی شما دو نفر نزدیک نشوید. هنوز سه نفر نشدهاند. در آیهی بعد خواهید دید که سه نفر میشوند و شیطان هم با آنها ادغام میشود. (همه جای بهشت در اختیار شماست). «هَذِهِ الشَّجَرَةَ»؛ یعنی این درخت. در تدبّر، «شجره» میتواند به معنای درخت و یا شجرهی انسان، یعنی پدر، فرزند، نوه، نتیجه و جدّش باشد؛ چون عورات آنها معلوم نبود و بعد از آن عوراتشان آشکار شد.
اگر به این درخت نزدیک شوید: «فَتَکُونَا مِنَ الظَّالِمِینَ»، در آن صورت از ظالمین خواهید بود. در آیهی قبل خداوند فرمود: اگر استکبار بورزید و تسلیم امر خداوند نشوید، کافر میشوید. کسی که کافر میشود، تجلیّات نورانی خداوند را میپوشاند و در ظلمت و تاریکی فرو میرود.
بنابراین، حتی ملائکه هم تسلیم انسان شدند ولی ابلیس تسلیم انسان نشد. چرا؟ تا انسان را وسوسه کند.
البته همهی اینها از قبل توسط پروردگار تدارک دیده شده بود. خداوند خواست ببیند که ما به این چیز ساده تسلیم او میشویم یا نه؟
از این به بعد، خداوند شیطان را ـ که در ابتدا فرشتهای به نام ابلیس بود و به جهت استکبار و رویگردانی از سجده به آدم، از مَلَکی خارج شد و «شیطان» نام گرفت ـ به بهشت روانه کرد تا انسان را وسوسه کند و خوب را بد و بد را خوب نشان دهد، تا تسلیم بودن آدم به فرمان خدا را بیازماید.
